Mỗi quốc gia đều trải qua những giai đoạn lịch sử thăng trầm khác nhau. Tìm hiểu về lịch sử của dân tộc, của thế giới, của mỗi giai đoạn đều có những nét hấp dẫn rất riêng. Tuy nhiên, lĩnh vực lịch sử văn hóa xã hội có những nét khô khan đặc trưng nên không dễ gì tìm được một cuốn sách lịch sử hay. Hiểu được điều đó nên Sách Yêu đã sưu tầm, tổng hợp những cuốn sách viết về lịch sử hay và ấn tượng nhất đã được độc giả đón nhận và đánh giá tích cực. Hy vọng với danh sách này, bạn có thể tìm cho mình một cuốn sách lịch sử yêu thích nhé.
- Hư cấu hay phi hư cấu: Nên đọc thể loại sách nào?
- Review sách Ông Trăm Tuổi Trèo Qua Cửa Sổ Và Biến Mất
1. Đại Việt Sử Ký Toàn Thư
Mình giới thiệu đầu trong danh sách những cuốn sách lịch sử hay là Đại Việt Sử Ký Toàn Thư của dân tộc mình. Mình là người Việt Nam nên khuyến khích mỗi gia đình nên có một cuốn sách lịch sử này để biết thế hệ cha ông ta trước đây dựng nước và giữ nước như thế nào. Mình đọc rồi người thân, con cái mình đều đọc được hết, rất tiết kiệm đúng không. Nội dung cuốn sách cũng không cứng nhắc, khô khan như những cuốn giáo trình lịch sử ở trường.
Đại Việt Sử Ký Toàn Thư là bộ quốc sử danh tiếng, một di sản quý báu của dân tộc Việt Nam nghìn năm văn hiến. Đó là bộ sử cái, có giá trị nhiều mặt, gắn liền với tên tuổi các nhà sử học nổi tiếng như Lê Văn Hưu, Phan Phu Tiên, Ngô Sĩ Liên, Phạm Công Trứ, Lê Hy…
Việc phát hiện bản in xưa nhất của bộ Đại Việt Sử Ký Toàn Thư, bản Nội các quan bản, năm Chính Hòa thứ 18, tức năm 1697 có một ý nghĩa đặc biệt. Bộ sách đã được ra mắt bạn đọc vào những năm 90 của thế kỷ trước và từng được tái bản trong những năm gần đây.
2. Lược Sử Thế Giới – E.H.Gombrich
Từ khi được viết ra bằng tiếng Đức năm 1935, Lược Sử Thế Giới đã trở thành cuốn sách lịch sử bán chạy ở ba mươi ngôn ngữ. Năm 2005, cuốn sách được xuất bản bằng tiếng Anh với phần minh họa bổ sung, và phiên bản này bán được hơn nửa triệu bản trên toàn thế giới.
Như một bài thơ về lịch sử thế giới, E. H. Gombrich lịch lãm dẫn người đọc đi từ thời kỳ Đồ đá đến thời kỳ của năng lượng nguyên tử, với những biến cố lịch sử phức tạp nhất, các trào lưu tư tưởng khó hiểu nhất, những nhân vật lịch sử đa chiều nhất, các thành tựu lớn lao nhất của trí tuệ con người… Tất cả đều được tác giả mô tả và diễn giải dễ hiểu đến bất ngờ.
Cuốn sách lịch sử này cũng có những hình ảnh minh họa rõ ràng, tương ứng với từng giai đoạn lịch sử để giúp bạn đọc dễ hình dung hơn.
Với cuốn sách này trong tay, bạn sẽ thấy niềm vui to lớn trong việc tìm hiểu lịch sử, cùng vô số khoảnh khắc quên hết tất cả để say mê đắm mình trong quá vãng của dòng chảy lịch sử.
3. Súng, Vi Trùng Và Thép – Jared Diamond
Tác phẩm Súng, Vi Trùng Và Thép – Định Mệnh Của Các Xã Hội Loài Người là nỗ lực của Jared Diamond để giải thích vì sao các nền văn minh Á – Âu (bao gồm cả Bắc Phi) lại tồn tại được cũng như đã chinh phục các nền văn minh khác. Cùng lúc Jared Diamond cũng bác bỏ các lý thuyết về sự thống trị của các nền văn minh Á – Âu dựa trên trí tuệ, đạo đức hay ưu thế di truyền.
Jared Diamond lập luận rằng, sự khác biệt của quyền lực và công nghệ giữa các xã hội loài người có nguồn gốc từ sự khác biệt về môi trường, trong đó sự khác biệt này được khuếch đại không ngừng. Qua đó, ông giải thích tại sao Tây Âu, chứ không phải các nền văn minh khác trong thế giới Á Âu như Trung Quốc, lại trở thành thế lực thống trị thế giới.
Diamond đã viết nên một tác phẩm lịch sử với tầm tri thức đặc biệt xuất sắc. Đây là một trong những công trình quan trọng nhất và đáng đọc nhất về loài người.
4. Sapiens: Lược Sử Loài Người – Yuval Noah Harari
Sapiens, đưa chúng ta vào một chuyến đi kinh ngạc qua toàn bộ lịch sử loài người, từ những gốc rễ tiến hóa của nó đến thời đại của chủ nghĩa tư bản và kỹ thuật di truyền, để khám phá tại sao chúng ta đang trong những điều kiện sinh sống hiện tại.
Sapiens tập trung vào các quá trình quan trọng đã định hình loài người và thế giới quanh nó, chẳng hạn như sự ra đời của sản xuất nông nghiệp, việc tạo ra tiền, sự lan truyền của những tôn giáo, và sự nổi lên của những nhà nước quốc gia. Không giống như những quyển sách khác cùng loại, Sapiens đã có một lối tiếp cận liên ngành học, bắc cầu qua những khoảng cách giữa lịch sử, sinh học, triết học và kinh tế theo một lối trước đây chưa từng có. Hơn nữa, lấy cả quan điểm vĩ mô và vi mô, Sapiens không chỉ đề cập đến những gì đã xảy ra và tại sao, mà còn đi sâu vào việc những cá nhân trong lịch sử đó đã cảm nhận nó như thế nào.
Câu hỏi lớn và sâu sắc của Harari là: chúng ta thực sự muốn gì? Có cách nào để đạt được hạnh phúc cho con người chúng ta, hoặc thậm chí liệu chúng ta có biết được nó là gì hay không? Trong cốt lõi của nó, Sapiens biện luận rằng chúng ta không biết về bản thân chúng ta, huống chi biết được những nhu cầu của những loài sinh vật khác. Chúng ta đã quá thường xuyên bị những tưởng tượng hư cấu của chúng ta lừa dối. Lịch sử cũng là một hư cấu, nhưng một hư cấu đã được kiềm chế bởi thực tại và biện luận: một hình thức của huyền thoại – một hư cấu hữu ích – khiến nó có thể mang lại sự giác ngộ của sự tự biết chính mình.
5. Sụp Đổ – Jared Diamond
“Sụp Đổ” là cuốn sách lịch sử thế giới hay nói về quá trình sụp đổ của nhiều thời đại khác nhau trong lịch sử. Người đọc sẽ đi từ văn minh Maya, đến với sự bùng nổ và suy tàn của người Viking, xem xét sự hưng thịnh và kết cục bi thảm của người Norse ở Greenland… Những nguyên nhân nào được xem là căn bản nhất cho mọi sự diễn tiến hay suy bại của các xã hội trên toàn thế giới ? Có thể kiếm tìm một lý giải hay một mô hình cho tất cả những thất bại hay thành công của nhân loại hay không ? Chúng ta có thể học gì từ sự thất bại của những nền văn mình từng là vĩ đại nhất ? Nhân loại sẽ cần ghi nhớ rằng cuộc sống của chúng ta có bình yên hay không đều cho chính mình quyết định.
6. Sử Ký Tư Mã Thiên
Đối với văn hóa thế giới, quyển Sử ký Tư Mã Thiên chiếm một địa vị đặc biệt. Nó là một công trình sử học lớn nhất của Trung Quốc và là một trong những quyển sử có tiếng nhất của thế giới.
Sử Ký Tư Mã Thiên là công trình khoa học lớn lao ấy đồng thời lại là một trong những tác phẩm văn học ưu tú của nhân loại. Người Trung Hoa xem nó là tác phẩm lớn nhất về văn xuôi trong nền văn học cổ Trung Quốc, là tác phẩm cổ điển ngang hàng với thơ của Đỗ Phủ.
Sử ký là cả một thế giới. Nó làm thỏa mãn tất cả mọi người. Người nghiên cứu sử thì tìm thấy ở đấy một kho tài liệu vô giá, chính xác, với một giá trị tổng hợp rất cao. Người nghiên cứu sử tìm thấy ở đấy kho tài liệu vô giá, chính xác, với giá trị tổng hợp cao. Nhà nghiên cứu tư tưởng tìm thấy qua Sử ký “một trong những nhà tư tưởng vĩ đại nhất của thời cổ đại”. Người bình thường tìm thấy vô số những hình tượng điển hình, những câu chuyện hấp dẫn, những con người với sức sống mãnh liệt. Người nghiên cứu văn học còn tìm thấy ở đấy một tác phẩm mãi mãi tươi trẻ và đầy ắp hơi thở thời đại, “một tập Ly tao không vần” như lời đánh giá của Lỗ Tấn.
7. Sự Hưng Thịnh Và Suy Tàn Của Athens – Plutarch
Athens – một trong những thành phố cổ nhất thế giới đã từng trải qua những giai đoạn hưng thịnh và suy tàn – được sử gia Plutarch kể trong cuốn Sự Hưng Thịnh Và Suy Tàn Của Athens.
Cuốn sách được tổ chức theo trình tự biên niên lịch sử hình thành và sụp đổ của Athens; bắt đầu từ thời đại huyền thoại của Theseus – người sáng lập thành Athens, đến Solon – người cải cách hệ thống lập pháp, Themistocles – thống soái hải quân xuất chúng nhưng độc đoán, Aristides – “người công minh”, Cimon – người lập đế chế hải quân Athens, Pericles – người chịu trách nhiệm cho những công trình trên thành phòng thủ nổi tiếng nhất thế giới của Athens (Acropolis), Nicias – người được nhớ đến với việc đúc những đồng drachm bằng bạc, Alcibiades – nhà chiến lược và thống lĩnh xuất chúng nhưng tàn nhẫn gây nên những bất hòa chính trị là nguyên nhân khiến Athens bị đại bại trước Sparta trong Chiến tranh Peloponnese, và kết thúc bằng việc Athens đại bại và rơi vào tay Lysander, vị tướng của Sparta.
Nếu bạn yêu thích nền văn minh cổ đại này thì đây là cuốn sách lịch sử không nên bỏ qua.
8. Homo Deus: Lược Sử Tương Lai – Yuval Noah Harari
Homo sapiens có phải là một dạng sống siêu đẳng, hay chỉ là một tay đầu gấu địa phương? Làm thế nào con người lại tin rằng họ không chỉ đã kiểm soát thế giới, mà còn mang lại ý nghĩa cho nó? Công nghệ sinh học và trí thông minh nhân tạo đe doạ loài người ra sao? Sinh vật nào có thể kế thừa loài người, và tôn giáo mới nào sẽ được sản sinh?
Với giọng kể cuốn hút và mới lạ, Harari sẽ dần gợi mở và trả lời những câu hỏi trê, nhờ phân tích chi tiết những luận điểm gây nhiều tranh cãi: chủ nghĩa nhân đạo là một dạng tôn giáo, thứ tôn giáo tôn thờ con người thay vì thần thánh; sinh vật là thuật toán… ông vẽ ra một viễn cảnh tương lai khi Sapiens thất thế và Dữ liệu giáo trở thành một hình mẫu. HOMO DEUS còn bàn sâu hơn về các năng lực mà con người đã tự trang bị để sinh tồn và tiến hoá thành một giống loài ngự trị trên trái đất, để rồi chính trong tiến trình hoàn thiện và nâng cấp các năng lực ấy chúng ta sẽ bị truất quyền kiểm soát bởi một sinh vật mới, mang tên Homo Deus.
9. Tâm Thức Israel – Alon Gratch
Nhắc đến đất nước Israel người ta sẽ nghĩ ngay đến bom đạn, chiến tranh, nghĩ ngay đến những người Do Thái thông minh, tài giỏi. “Tâm thức Israel” là câu chuyện về một dân tộc mạnh mẽ, kiên cường nhưng cũng lắm thương đau và đầy gian khổ. Câu chuyện trong cuốn sách không đơn thuần là cuộc sống riêng của một gia đình Do Thái, mà chính là hiện thực khắc nghiệt với mọi người dân Do Thái. Bữa ăn hàng ngày, mạng sống và tự do. Tất cả những gì họ cần chỉ là những thứ thiết yếu, luôn mong manh và có thể bị tước đoạt trong chớp mắt.
Alon Gratch là người phù hợp nhất để nhận sứ mệnh khắc họa nên bức tranh chân thực nhất, sinh động nhất về đất nước Trung Đông này, vì tác giả là người sinh ra và lớn lên ở mảnh đất đau thương ấy, nếm trải được mọi đắng cay, gian khổ, hiểu được mọi suy nghĩ của người dân Israel.
10. Những Cuộc Chinh Phạt Của Alexander Đại Đế – Arrian
“Những Cuộc Chinh Phạt Của Alexander Đại Đế” là một tuyệt tác của Arrian, một sự bảo đảm vĩnh viễn cho danh tiếng của ông. Arrian, hay Lucius Flavius Arrianus, là một người Hy Lạp sinh ra vào khoảng một vài năm trước năm 90 sau Công nguyên, trong một gia tộc giàu có tại Nicomedia, thủ phủ của La Mã thuộc Bithynia. Cha của ông được công nhận là công dân La Mã, điều này cho phép Arrian bắt đầu sự nghiệp trong công cuộc phục vụ vương quyền. Vào khoảng năm 108 SCN, ông học triết học dưới sự hướng dẫn của Epictetus.
Người Hy Lạp-La Mã cổ tạo dựng nên nền dân chủ, nền khoa học duy lý và một nền triết học rực rỡ. Họ xây dựng nên những công trình nguy nga như đền Parthenon, đấu trường Colisée, Khải hoàn môn và thư viện Hoàng gia Alexandria… Họ sáng tạo nên những huyền thoại vượt thời gian như Iliad, Odyssêy hay Oedipus… Phải nói rằng đây là nền văn minh đã phát triển rực rỡ về mọi mặt với những tác phẩm và thành tựu ở nhiều thể loại như văn học, mỹ thuật, kiến trúc, triết học, y học, toán học, lịch sử, vật lý… mà cho đến ngày nay vẫn không ngừng được kiếm tìm, nghiên cứu và khám phá. Đất nước đó được cai quản bởi Alexander là một Hoàng đế vĩ đại với những thành công mà không ngòi bút nào tả xiết, người cai trì hai lục địa, người mà danh tiếng đã được cả thế gian biết đến.
11. Những Nhà Khám Phá – Lịch Sử Tri Kiến Vạn Vật Và Con Người
“Những Nhà Khám Phá – Lịch Sử Tri Kiến Vạn Vật Và Con Người” là cuốn mở đầu cho bộ ba tác phẩm lịch sử thế giới: “Những nhà sáng tạo” và “Những người tìm kiếm”, nhưng “Những nhà khám phá” được coi như một kiệt tác độc lập. Một tác phẩm nổi bật, vượt trội, khai mở cho người tò mò muốn biết thế giới đã được khám phá như thế nào, một trong những bách khoa thư lịch sử xuất sắc nhất khó lòng tìm được ở bất cứ nơi đâu khác.
Tác giả của cuốn sách này là Boorstin, một nghệ sĩ bậc thầy khi kết hợp những mảnh tư liệu lớn trong kho tàng lịch sử tri thức thành những cấu trúc trật tự và lô gich, theo một mạch văn sống động, hé mở sự vận động của tri thức qua truyện kể về những nhận vật kiệt xuất đã từng vạch lối mở đường, bằng niềm tin, sự cẩn trọng cùng ý chí và quyết tâm sắt đá, tiến tới khai phá “miền đất lạ”, làm nên hiểu biết của chúng ta về sự phát triển của vũ trụ trong gần hai thiên niên kỷ qua, truy nguyên từ Ptolemy qua Copernicus và Newton tới Einstein, giúp ta nhìn thấu thời đại Khám phá vĩ đại, Tự nhiên muôn màu và hơn thế nữa…
12. Thế Giới Cho Đến Ngày Hôm Qua – Jared Diamond
Tác giả của “Thế Giới Cho Đến Ngày Hôm Qua” là Jared Diamond. Ông là nhà khoa học Mỹ và là tác giả nổi tiếng với các tác phẩm khoa học phổ thông gồm “Loài tinh tinh thứ ba” (1991); “Súng, vi trùng và thép” (1997), được trao giải Pulitzer); “Sụp đổ” (2005); và “Thế giới cho đến ngày hôm qua” (2012). Sinh trưởng trong một gia đình trí thức có bố là bác sĩ và mẹ là giáo viên, nhạc sĩ kiêm nhà ngôn ngữ học
Phần lớn chúng ta đều mặc nhiên thừa nhận các đặc trưng trong xã hội hiện đại của chúng ta, từ việc du lịch bằng máy bay, viễn thông cho tới việc biết đọc, biết viết… Tuy nhiên gần như suốt sáu triệu năm tồn tại, xã hội loài người không có những điều này. Trong khi hố sâu ngăn cách chúng ta khỏi thủy tổ dường như rộng hơn bao giờ hết, chúng ta có thể nhìn ngắm lối sống cũ của mình trong những xã hội truyền thống mà phần lớn vẫn hoặc gần đây còn tồn tại. Đây là một bức tranh trực diện về quá khứ nhân loại tồn tại hàng triệu năm, một quá khứ hầu như đã biến mất, và xem xét những khác biệt giữa quá khứ và hiện tại.
Lời kết
Lịch sử loài người còn rất nhiều điều bí ẩn chúng ta chưa khám phá hết. Nhưng hi vọng, với những cuốn sách lịch sử hay mà Sách Yêu đã giới thiệu trên đây, bạn có thêm những hiểu biết về tri thức loài người, về lịch sử các nền văn minh nhân loại bổ ích.
